Antik çağlardan beri şifa kaynağı olarak bilinen, karaciğer dostu enginar her medeniyetin baş tacı sebzelerinin başında geliyor. Baharın gelmesi ile birlikte ülkemizde de özellikle Ege Bölgesi’nde bol miktarda yetiştirilen enginarın sizler için bilmediğiniz pek çok yönünü ve deneyebileceğiniz farklı tarifleri derledik. Zeytinyağlı enginar tarifinden salatasına karaciğer küründen dolmasına kadar enginarın tüm özellikleri haberimizde.
Enginar nerede ve nasıl yetişir?
Antik çağlardan beri şifa kaynağı olarak bilinen, karaciğer dostu enginarın faydası saymakla bitmiyor. Baharın gelmesi ile birlikte ülkemizde de özellikle Ege Bölgesi’nde bol miktarda yetiştirilen enginarın sizler için bilmediğiniz pek çok yönünü ve deneyebileceğiniz farklı tarifleri derledik.
Ana vatanı Akdeniz
Ana vatanı Akdeniz olan, bahar sofralarının kraliçesi enginar, mavimsi mor çiçekleri bulunan henüz açmamış bir gonca görünümündedir. İçindeki tüyleri olgunlaşınca birer çiçeğe dönüşür. Ancak bu olgunluğa gelmeden yani kartlaşmadan toplanan enginarın yenebilir kısmı, kalbinde saklıdır.
Enginar ismi nereden gelir?
Latince ismi ‘cynara scolymus’ olan enginarın bu ismi bir efsaneden gelmekte. Yunan Mitolojisi’ne göre göre Zeus, Ege Denizi’nde Kinaros Adası’nda yaşayan güzeller güzeli Cynara adında bir kıza aşık olur. Cynara’yı kendisiyle Olimpos Dağı’nda yaşaması karşılığında tanrıça yaparak ölümsüzlük kazandırır. Ancak Cynara zamanla ölümlüler dünyasındaki ailesini özlemeye başlamış ve gizli gizli annesini görmeye gitmiş. Bunu öğrenen Zeus, çok sinirlenerek Cynara’yı sonsuza dek toprağa bağlamak için dikenli bir bitkiye dönüştürmüş. işte enginarın isminin bu efsaneden geldiğine inanılmakta.
Enginardaki afrodizyak etkisi
Yunan filozofu ve botaniğin babası Midillili Theophrastus (M.Ö. 371-287) enginarın İtalya ve Sicilya’da yetiştirildiğinden bahsetmektedir. İlk olarak Etiyopya’da üretilip Mısır üzerinden Avrupa’ya geldiği tahmin edilmektedir. 16’ncı yüzyılda afrodizyak etkisi nedeniyle ‘erkeklere özgü bir yemek’ olarak bilinen ve Fransa Kraliçesi Catharine de Medici tarafından Kral II. Henry ile evlendikten sonra çok sevdiği enginarı Floransa’dan Paris’e getirmiş ve enginar artık kraliyet sofralarında yerini almıştır. 1800’lü yıllarda ise Fransız göçmenlerle Amerika kıtasına taşınır.
Mimari ve süslemede de enginar
Yunan ve Roma dönemlerinde sütun başı olarak mimariye ilham olan enginar, Osmanlı döneminde ise yapraklarıyla tıpkı karanfil, gül, lale gibi süsleme sanatında kullanılan bitkisel motifler arasına girmiştir. Osmanlı sarayında İznik çinilerinden, altın iplikli mor kadife kaftanların işlemelerine kadar motiflere de ilham vermiştir.
İlk enginar Kraliçesi bakın kimmiş?
Faydası saymakla bitmeyen, yüzyıllar boyunca şifa ve lezzet kaynağı olan enginarla ilgili ilginç bir bilgi ise o yıllarda henüz ünlü olmayan bir sinema yıldızının ‘Enginar Kraliçesi’ seçilmesi! Amerika’nın Kaliforniya eyaletinde enginar yetiştiriciliğiyle ünlenen Castroville kasabasında 1948 yılında ilk kez düzenlenen festivalde yarışmayı 22 yaşındaki Norma Jeane Dougherty kazanarak ‘Enginar Kraliçesi’ seçildi. 1926 yılında Amerika’nın Los Angeles kentinde dünyaya gelen ve çocukluğunun büyük bir kısmı yetimhane ve koruyucu ailelerde geçen Norma Jeane, henüz 16 yaşındayken polis memuru James Dougherty ile nikah masasına oturdu. 2. Dünya Savaşı’nın başladığı 1944 yılında bir fabrikada çalışırken bir fotoğraf çekimiyle fotomodellik ve sonrasında sinema dünyasının kapılarını araladı. 1948 yılında ‘Enginar Kraliçesi’ seçilen ve sinema dünyasında ‘aptal sarışın’ imajıyla ünlenen ve sayısız filmde rol alan bu ünlü isim Marilyn Monroe’dan başkası değildi.
Enginar nasıl pişirilir?
Karaciğer dostu olması, bağışıklık sistemini güçlendirip kolestrol düşürücü etkileri, kendine özgü tadıyla sofralarının vazgeçilmezi enginarın pişirilişi de kültürlere göre farklılık göstermekte. Zeytinyağlısı, bakla ya da bezelyelisi, çorbası, salatası, pilavı hatta böreğine kadar pek çok farklı tarif bulunmakta. Türk ve Yunan mutfaklarında dereotu ile İtalyan mutfağında ise dereotunun yerini kekik veya nane almaktadır. Ege mutfağının vazgeçilmezleri arasında olan enginar dolmasında olduğu gibi Romalılar da enginar yapraklarını kullanmakta ve arasına bol taze sarımsak, mentuccia ve ekmek kırıntısı doldurarak fırında pişirdiği bir reçeteleri bulunmakta. Ülkemizde de her yıl İzmir’in Urla ilçesinde gerçekleştirilen Enginar Festivali geçtiğimiz günlerde düzenlendi.
Karaciğeri yenileyen enginar kürü nasıl yapılır?
İşte karaciğeri yenileyen enginar kürü için gereken malzemeler:
4-5 adet orta boy enginar
1 Litre su
1 Adet limon
1 tatlı kaşığı bal
Hazırlanışı:
Enginarı haşlamak için bir litre suyu tencereye koyun ve kaynatın.
Kaynayan suya enginarlarınızı koyun ve 15-20 dakika haşlayın. Tam pişip pişmediğini çatalla kontrol edin.
Kaynatma işlemi sonrası enginarları süzerek suyunu bir sürahiye alın. Biraz ılındıktan sonra limon suyunu ve balı ilave edin. Her sabah karışımdan bir bardak için. Enginarları ziyan etmemek için ise salatasını ya da zeytinyağlı yemeğini yapabilirsiniz.
Karışımı 3-4 hafta içtiğinizde karaciğerinizde olumlu etkisi olacaktır. Enginar kürünün karaciğerin yanı sıra kalp sağlığına da iyi geldiği bilinir.
Çocuklar için lezzetli bir enginar tarifi
Enginarın çocuklara da çok faydası vardır. Özellikle bağışıklık sistemine çok faydalı olan enginarı çocuklara sevdirebilecek nefis bir tarif: Ton balıklı enginarlı pilav
Malzemeler:
3 adet enginar
1 adet kuru soğan
1 su bardağı pirinç
1 paket ton balığı
(isteğe göre dereotu ve karabiber)
Yapılışı:
Enginarları küçük küçük doğradıktan sonra kuru soğan ve zeytinyağı ile kavurun. Pirinç ve suyunu ekleyerek demlenmeye bırakın. Pişmesinin ardından ton balığıyla servis edebilirsiniz. Afiyet olsun.
Enginar dolması
Malzemeler:
4 adet enginar
1 çay bardağı pirinç
1 adet kuru soğan
Dereotu, taze soğan
Yapılışı:
Enginarları limonlu suda yumuşayıncaya kadar haşlayın. Kuru soğanı kavurduktan sonra pirinci ekleyip enginarı haşladığınız suyla pilavı pişirin. Pilav demlendikten sonra içine doğradığınız taze soğan, dereotu ve karabiberi ekleyin. Dolma içlerini enginar çanaklarına doldurduktan sonra geniş bir tencereye alın (isteğe göre üzerlerine birer asma yaprağı kapatabilirsiniz) ve enginarı haşladığınız sudan çok az ekleyerek birkaç dakika kaynatın. Afiyet olsun.
