Kuduz, sokakta yaşayan, evcil ya da vahşi tüm hayvanlarda görülen ölümcül bir virüs türüdür. Kuduz zoonoz viral bir hayvan hastalığıdır. Kurduz insanlar için de büyük bir tehdittir. Enfekte olan bir hayvanın salyasından insanlara bulaşabilir. Kuduz insanlar ve hayvanlarda tüm memelilerin merkezi sistemine saldıran viral bir hastalıktır. Kuduzda erken teşhis çok önemlidir. Kuduzun belirtileri ortaya çıktığında artık insanlar ve hayvanlar için ölümcül hale gelmiş demektir.
Kuduz nasıl bulaşır?
Kuduz, virüsü taşıyan memeli hayvanların fekte hayvanların tükürüğünden, yani salyasından insanlara bulaşan ölümcül bir virüstür. Kuduz virüsü hayvanların insanları ya da başka bir hayvanı ısırmasıyla bulaşır.
Kuduz hangi hayvanlardan bulaşır?
Kuduzun bulaşma riski en yüksek hayvanlar köpek, kedi, at, eşek, inek, keçi gibi evcil hayvanlardır Bunun dışında domuz, kirpi kokarca, çakal kurt, köstebek, tilki, yarasa ve sansar türlerindeki hayvanlar da kuduz virüsü taşıyabilir.
Kuduzda erken müdahalenin önemi
Kuduz virüsü bulaşan bir insan ya da hayvanda en önemli durum erken teşhis ve tedavidir. Eğer erken teşhis edilmezse kuduz çok ölümcül bir hastalığa dönüşür. Kuduz virüsünde henüz belirtiler başlamadan önce tedaviye geçilmelidir. Bu çok önelidir. Eğer kuduz belirtileri ve semptomları hasta hayvan ya da insanda görülmeye başladıysa artık vaka çok yüksek oranda ölümcül bir vakaya dönüşmüştür.
Kuduzdan nasıl korunuruz?
Kuduz için bir hayvan tarafından ısırılmış olmak ilk aşamadır. Özellikle bir hayvan tarafından ısırılan kişi mutlaka hastaneye başvurmalıdır. Bir hayvan tarafından ısırılan kişi mutlaka hayvanın kuduz olma riskini göz önünde bulundurup hemen kapsamlı bir hastaneye başvurmalıdır.
Kuduz belirtileri nelerdir?
Baş ağrısı
Ateş
Strese girme
Ajitasyon
Akıl karışıklığı
Anksiyete
Yutma güçlüğü ve yutma güçlüğü nedeniyle sıvı içmeye karşı geliştirilen korku hissi bulunur.
Aşırı tükürük üretimi
Halüsinasyonlar
Isırılan bölgede duyu değişikliği
Kısmi felç
Kusma
Mide bulantısı
Uykusuzluk
Kuzuz teşhisi
Kuzun ölümcül belirtileri ortaya çıkmadan önce virüsün bulaşıp bulaşmadığına dair bir ön tanı yöntemi yoktur. Bu nedenle kuduzun belirtileri ortaya çıktığında artık çok geç olur. Kuduz belirtilerinin ortaya çıkması da çok geç kalındığı anlamına gelmektedir. Bu nedenle, eğer doktor bireyin virüse maruz kalma olasılığı olduğunu düşünüyorsa, kuduz virüsünün vücutta yayılmasını önlemek için bireye uygun tedavi olarak kuduz aşısı uygulayacaktır. Türkiye’de bir hayvan ısıran kişiye kuduz aşısı yapılması zorunludur.
Kuduzun tedavisi nasıl olur?
Kuzuz enfeksiyonu vücuda yerleştiğinde artık tedavi imkanı ortadan kalkmıştır. Kuduzun önceden hayvan ilk ısırdığında o kişinin mutlaka kuduz aşısı olması gerekir. Eğer kuduz aşısı olunmaz ve kuduz belirtileri başlarsa artık tedavi için çok geç kalınmış demektir ve kuduz olan insan ya da hayvan genellikle hayatını kaybeder.
Kuduz aşısı nasıl olunur?
Bir hayvan tarafından ısırılan kişilere kuduz virüsünün vücuda yayılmasını engellemek için aşamalı şekilde bir dizi aşı yapılır. Kişiyi ısıran hayvanın bulunamadığı vakalarda, hayvanın kuduz olduğunu varsaymak en doğrusudur.
Kuduz aşısının yan etkileri nelerdir?
Kuduz aşısı geçmiş dönemlerde çok ağır yan etkileri vardı. Bu nedenle insanlar kuduz aşısı olmaktan genelde kaçınırdı. Ancak günümüzde geliştirilen aşıların yan etkisi yok denecek kadar azdır.
Kuduz aşısı çeşitleri
Kuduz aşısı vücuda kuduz virüsünü tanımayı ve onunla savaşmayı öğretir. Bu aşı, 0. gün, 3. gün, 7. gün, 14. gün, 28. gün ve 90. gün tarihlerinde, koldan tek doz şeklinde yapılır. Isırılan kişiyi ısıran hayvanın kesin kuduz olup olmadığının bilenmesi aşıların seyrini değiştirir. Kuduz riskinin yüksek olduğu, kuduz olduğu bilinen, veya riski yüksek olan bir hayvan tarafından ısırılma gibi vakalarda ise kuduz antiserumu kullanılır.
Kuduz aşıları arasında, virüsün bireyi enfekte etmesini önlemek için hızlı etki gösteren bir aşı türü olarak kuduza karşı bağışıklık içeren bir karışım bulunur. Bu aşı enjeksiyonunun bir kısmı hayvanın insanı ısırdığı yerin yakınına yapılmalıdır. Bu durumda aşı daha iyi etki eder.
Bir hayvan tarafından ısırılınca ne yapılır?
Köpek, kedi gibi hayvanlar tarafından ısırılan kişi kuduz ihtimali haricinde de mutlaka tıbbi yardım almalıdır. Isırılmadan hemen sonra ise yara sabun ve bol miktarda su ile nazikçe yıkanmalıdır. Bu virüsün temizlenmesine yardımcı olabilir. Isırılma sonrası alınan yardım sürecinde doktor bireye durum hakkında, kendisini ısıran hayvanın türünün ne olduğu, vahşi ya da evcil olup olmadığı, evcil ise kime ait olduğu, aşılarının tam olup olmadığı, ısırılmadan önce hayvanın davranışlarını, hayvanın kışkırtılmadan mı ısırdığını ve hayvanın ısırmadan sonra yakalanıp yakalanmadığını anlamak için çeşitli sorular soracaktır. Bazı vakalarda kuduz aşısı serisine başlamadan önce veya aşı serisi sürecinde bireyi ısıran hayvanın kuduz olup olmadığını belirlemek mümkündür. Bu sayede hayvanın sağlıklı olduğunun belirlenmesi, kuduz aşısına devam etme ihtiyacını ortadan kaldırabilir.
Isıran hayvanı kuduz ihtimaline karşı gözlemleyin
Sizi ısıran hayvanın kuduz olup olmadığını belirleme çok önemlidir. Bu nedenle öncelikle bu hayvan takibe alınmalı, evcil mi sokak hayvanı mı vahşi hayvan mı bu sağlıkçılara bildirilmelidir. Isıran hayvan 10 gün boyunca gözlemlendiğinde eğer bir kuduz belirtisi göstermiyorsa aşı prosedürü değişir. Isıran hayvan yakalandıysa bu hayvana kuduz testi uygulanabilir. Yapılan testler sonucu doktor aşıya devam etme ya da sonlandırma kararı alabilir.
