Olağanüstü hal kısa adıyla OHAL, olağanüstü bir yönetim düzeninin gerekli olduğu doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ekonomik bunalım, kamu düzeni tehlike altına sokan yaygın şiddet vakaları gibi durumlarda başvurulan uygulamadır. Deprem OHAL ilanına sebeplerden birisi de depremdir. OHAL Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde de ilan edilir.
Olağanüstü hal ne kadar sürer?
OHAL ilan edildikten sonra ülke genelinde OHAL’in ilan edilmesine sebep olan sorunun hızlı bir şekilde çözümüne yönelik her türlü çalışmalar sürdürülür. Yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir.
Olağanüstü hal kararı Cumhurbaşkanının ilanından sonra Resmi Gazete’de yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağrılır. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir. Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir. Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince ilanından sonra; süreyi uzatmaya, kapsamını değiştirmeye veya olağanüstü hali kaldırmaya ilişkin hususlarda da karar almadan önce Milli Güvenlik Kurulunun görüşünü alır.
Olağanüstü hal kararının hangi sebeplerle alındığı, bölgesi ve süresi, Türkiye radyo ve televizyonuyla ve Bakanlar Kurulunca gerekli görülen hallerde diğer araçlarla ilan edilir. Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda Anayasanın 91 inci maddesindeki kısıtlamalara ve usule bağlı olmaksızın, kanun hükmünde kararnamemeler çıkarabilir. Bu kararnameler Resmi Gazete’de yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.
OHAL’de ne olur?
Olağanüstü hal durumunda özgürlükler ve bazı haklar gerekli hallerde kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren “sınırlanamayan haklar” kapsam dışıdır.
OHAL’de şu uygulamalar hayata geçirilebilmektedir;
Kişilerin tüm eşyalarının detaylı olarak aranması ve tehlike oluşturabilecek eşyalara el konulması
Belirli bölgelerde ve saatlerde kişilerin dolaşmasını veya toplanmasını yasaklama
Gazete, dergi veya broşür ürünlerinin basılmasının yasaklanması, dağıtılması ve toplanılması
OHAL bölgesine dışarıdan giren kişilere karşı önlem alınması
Ruhsatı olan tüm silahlara el konulması ve yasaklanması
Sesle yapılabilecek herhangi bir kaydın yayınlanmasını ve paylaşılmasını engelleme
Kesici ve delici eşyalarının taşınmaması ve el konulması
Her türlü bulunan cephanelerin toplatılması ve el konulması
İşçilerin iyi niyet kurallarına uymaması sonrası cezalandırılması
Kapalı veya açık herhangi bir bölgede toplanılması veya görüşülmesini yasaklama
Kişilerin toplantı yapması veya bir alanda toplanması sonucu kalabalığın dağıtılması
Dernek faaliyetlerinin belirlenen süre boyunca durdurulması
