Guardian’da yer alan haberde halk arasında doğru bilinen yanlışları alanında uzman doktor ve beslenme uzmanları yanıtladı:
Tavuk suyuna çorba, soğuk algınlığı ve grip tedavisine yardımcı olur
✅DOĞRU
Nezle olduğumuzda yiyebileceğimiz en iyi şey doyurucu ve besleyici bir çorba olduğunu kaydeden beslenme uzmanı Rhiannon Lambert, “Tavuk, B12 vitamini artı diğer antioksidanlar ve bağışıklık sistemini destekleyen ve sindirime yardımcı olan vitaminler içerir. Hücre onarımı için iyi olan protein açısından da zengindir. Daha fazla sebze eklemek, iyileşmeye yardımcı olmak için gereken vitamin ve mineralleri de artırır.” diyor.
Çikolata sivilce yapar
❌YANLIŞ
Beslenme uzmanı bu yanlış bilinen mitin doğrusunu şöyle özetliyor: “Cildiniz en geniş organınızdır ve kendi bakterilerine sahiptir, bu nedenle ne kadar iyi yerseniz, cildiniz o kadar iyi olur. Az miktarda çikolata cilt sağlığını büyük ölçüde etkilemez, ancak daha az şeker ve süt ürünü içeren çikolata daha iyidir. Cilt sağlığı için daha önemli olan nemlendirmedir. Günde en az 1,5-2 litre (6-8 bardak) su içmelisiniz. Kahve bir diüretiktir(idrar söktürücü), ancak aldığınız sıvı miktarını idrarla kaybettiğinizden daha fazladır. Çay da iyidir, ancak yemekle birlikte içmekten kaçının çünkü çaydaki tanenler demir emilimini engeller. (Demir eksikliği deride kaşıntı gibi belirtilere yol açabilir.)
Elma yiyen insan doktor yüzü görmez
❌YANLIŞ
Beslenme uzmanı Dr Hazel Wallace, “Bu doğru değil ama sizi eczaneden uzak tutabilir” diyor ve şöyle devam ediyor: “Bir çalışma, günlük elma yiyenlerin sağlık uygulamalarına baktı ve daha az reçeteli ilaç kullandıklarını buldu. Bunun genel olarak daha sağlıklı olmalarıyla ilgisi vardı. Elma yiyenlerin eğitim düzeyleri de daha yüksekti ve özellikle elma yemekten daha az sigara içiyorlardı. Ancak elmalar besleyici olduğu için günde bir tane fena fikir değil.”
Islak saçla dışarı çıkmak üşütür
❌YANLIŞ
Aile hekimi Punam Krishan, yanlış bilinen bu bilgiyi de şöyle özetliyor: “Islak saç sizi titretiyorsa, bu enflamatuar bir tepkidir, bu nedenle muhtemelen halihazırda bir viral enfeksiyon gelişmektedir. Ama başka türlü sağlıklıysan nezle olmazsın. Uykusuzluk ve stres bağışıklık sisteminizi etkileyerek sizi savunmasız bırakır, ancak soğuk algınlığını yalnızca diğer insanlardan kaparsınız, özellikle soğuk havalarda. Havalandırmanın olmadığı kapalı mekanlarda sıkışıp kaldığımızda virüsler ve bakteriler kolayca yayılıyor.”
Havuç karanlıkta görmenize yardımcı olur
✅DOĞRU
Dr. Punam Krishan “Havuç, sağlıklı görme için önemli olan A vitamini içerir, çünkü retinada rodopsin adı verilen bir pigmentin oluşmasına yardımcı olur. Bu, düşük ışıkta görüş için gereklidir. A vitamini eksikliği düşük ışıkta görme güçlüğüne neden olabilir, bu nedenle havuç, yeşil yapraklı sebzeler ve tatlı patates gibi yiyeceklerden yeterince A vitamini almak gece görüşü için önemlidir.” diyor.
Baharatlı yemek doğumu tetikler’
❌YANLIŞ
Bu yanlış bilinen mitin doğrusunu Dr. Krishan şöyle anlatıyor: “Teori, baharatın bağırsağı daha fazla çalışması için uyardığı ve aynı zamanda rahmi uyarabileceğidir. Doğuma girmek üzereyken bağırsaklarınız doğal olarak tahriş olur, bu nedenle çoğu kadın bebeğin geldiğinin bir işareti olarak ishal yaşar. Bununla birlikte, hiçbir yiyecek doğum eylemine neden olmaz – zaten muhtemelen çok yakındır”
Soğuk algınlığında iyi beslen, ateşin varsa aç kal
✅DOĞRU
“Bir virüsü besle, bakterileri aç bırak” demek daha doğru olur diyen beslenme uzmanı Rhiannon Lambert şöyle devam ediyor: “Beslenme iyileşme için önemlidir, bu nedenle soğuk algınlığını ideal olarak karbonhidratlarla beslemek virüse karşı bağışıklık tepkilerini beslemek için önemlidir. Tersine, bakteriyel enfeksiyonlar oruç tutmaktan fayda sağlar – vücudun bakterilere tepkisi aşırı olabilir. Bu nedenle karbonhidratı azaltmak, bağışıklık sisteminin aşırı hızlanmasını durdurur. Bununla birlikte, sıvılar her iki hastalık türü için de önemlidir ve mümkünse az ve sık yemek daha iyidir.”
Zerdeçal kalp hastalığını önlemeye yardımcı olur
✅DOĞRU
“Zerdeçalın anti-enflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip olduğu gösterildi, her ikisi de demirde paslanmaya benzer zararlı bir biyolojik süreç olan oksidatif stresi azaltarak kalp hastalığıyla savaşmaya yardımcı oluyor. Zerdeçaldaki aktif madde olan kurkumini emmek için zeytinyağı gibi bir yağa ve karabiberde bulunan piperin adı verilen bir bileşiğe ihtiyacınız var. Ancak faydasını hissetmek için ne kadar ihtiyacınız olacağı belli değil. Ancak yüksek dozda zerdeçal, bazı kan sulandırıcı ilaçları etkileyebilir, bu nedenle önce doktorunuza danışın.”
Parmaklarınızı çıtlatmak artrite neden olur
❌YANLIŞ
“Mafsal çıtlatmanın o çıtlama sesi, eklemlerimizi kayganlaştıran sıvıdan nitrojen gazının hızla salınmasından kaynaklanır. Bu aslında eklemler için zararlı değil ve artrite neden olabileceğini gösteren hiçbir kanıt yok. Bununla birlikte, bazı araştırmalar parmak eklemlerini aşırı çıtlatmanın ellerin şişmesine, kavrama gücünün azalmasına ve yumuşak doku hasarına neden olabileceğini gösteriyor.”
Yutulan sakızın sindirilmesi 7 yılı bulur
❌YANLIŞ
“Sakız, sindirim sisteminizin çoğunlukla parçaladığı tatlandırıcılar, koruyucular ve yumuşatıcılardan yapılır. Ayrıca 7 günden daha kısa bir süre içinde kakanızdan geçen mum gibi yapay polimerler içerir. Sakızdan kaynaklanan daha büyük problemler, midenin yiyecek almaya hazırlanması ve tükürük, gereksiz asit üretmesinden kaynaklanan şişkinlik ve asit geri akışıdır.”
Yastığınızın altına sarımsak uykuya yardımcı olur
❌YANLIŞ
“Sarımsak, B6 vitamini ve selenyum (artı böcekleri savuşturabilecek birkaç kükürt bileşiği) dahil olmak üzere mineraller içerir, ancak uyku üzerinde herhangi bir etkisi olmaz. Bununla birlikte, sarımsak tüketmek, kolesterolü ve kan basıncını düşürmeye ve bağışıklığı artırmaya yardımcı olabilir. Uykuyu iyileştirmenin daha iyi bir yolu, yatmadan önce büyük yemeklerden kaçınmak, yatak odasını karanlık tutmak ve yatağa gidip her gün aynı saatte uyanmaktır.”
Seksten sonra işemek enfeksiyonu önler
✅DOĞRU
“Seksten sonra idrar yapmak, genital bölgedeki bakterileri azaltarak bir idrar yolu enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olabilir. Kadınlar daha yüksek risk altındadır çünkü bakterilerin vajinadan mesaneye ulaşmak için daha kısa bir mesafesi vardır ve seks sistiti tetikleyebilir. Penil üretra daha uzundur ancak yine de bir idrar yolu enfeksiyonundan kaçınmak için işemek iyi bir fikirdir.”
Tarçın, hormonları dengelemeye yardımcı olur
❌YANLIŞ
“Bazı küçük denemeler, tarçındaki sinnamaldehit adı verilen doğal bir kimyasalın kadınlarda progesteronu artırdığını ve testosteronu düşürerek hormonları dengelemeye yardımcı olduğunu gösterdi. Ancak tükettiğiniz tarçının kalitesi ve miktarı muhtemelen yeterli olmayacaktır. Hormonlar, endokrin sisteminizin bir parçasıdır ve dengeli beslenmek bunu desteklemeye yardımcı olur. Ancak hormonları, yiyeceklerle kontrol edemezsiniz. Bununla birlikte, vücudunuzu sempatik (savaş ya da kaç) durumundan parasempatik (rahat) duruma geçirmek için stres hormonları olan kortizol ve adrenalini diyafragmatik solunumla yönetebilirsiniz.”
İdrar denizanası sokmasını giderir
❌YANLIŞ
“Amonyak, alkali olduğu için, arı sokmalarından gelen asidi nötralize ettiği düşünülüyor, bu efsane muhtemelen burada ortaya çıktı. Ama aslında zehrin daha fazla toksin salmasına neden olarak bir denizanasının sokmasını daha da kötüleştirebilir.” Su veya idrar, deride kalan batma hücrelerinin solüsyonunun bileşimini değiştirebilir. Böylece daha fazla zehir salınımını teşvik edebilir. Ayrıca bakterileri cilde sokmak enfeksiyon riski taşır. Herhangi bir dokunacı cımbızla çıkarmak veya bir kredi kartıyla kazımak, ardından bir doktordan ağızdan ağrı kesici ve iltihap önleyici krem daha iyi bir çözümdür”
İstiridye afrodizyaktır
❌YANLIŞ
“İstiridyeler, üreme sağlığı için önemli olan çinko açısından zengindir, ancak istiridye yemenin libidoyu artıracağını gösteren hiçbir çalışma yoktur. Çinko, beynin zevk kimyasalı olan dopamini artırabilir. Ancak bir libido artışı anında meydana geleceğini söylemek abartılı olur. Düşük libido veya erektil disfonksiyonu tedavi etmek daha çok temel nedene ulaşmakla ilgilidir, Bu birçok kişi için kronik uykusuzluk, anksiyete veya depresyon gibi zihinsel sağlık sorunları veya perimenopoz ve menopozdur.”
Vücut ısınızın yaklaşık yarısını kafanızdan kaybedersiniz.
❌YANLIŞ
“Kafanızdan kaybettiğiniz ısı miktarı, vücudunuzun geri kalanıyla karşılaştırıldığında boyutuyla orantılı olacaktır. Genellikle yaklaşık yüzde 10-15 kaybedersiniz, çünkü büyük ölçüde dışarıda soğukta olduğunuzda, belki başınız ve yüzünüz dışında çoğunuz giysilerle örtüleceksiniz. Şortla dışarı çıkarsanız, bacaklarınızdan da benzer miktarda ısı kaybedersiniz.”
Peynir size kötü rüyalar verir
❌YANLIŞ
“Peynirlerin kabuslara neden olduğuna dair sağlam bir kanıt yok. 2015 yılında yapılan bir çalışmada, insanların yüzde 17’si rüyalarının yediklerinden etkilendiğini hissettiklerini ve rahatsız edici rüyalar için en çok süt ürünlerinin suçlandığını söylüyor. Bununla birlikte, bu, diğer süt ürünlerinin, örneğin yatmadan önce ılık süt gibi serotonin (mutluluk hormonu) yapmak için kullanılan amino asit triptofan ve bir hormon olan melatonin sayesinde uykuya yardımcı olabileceğine dair daha önemli kanıtlarla çelişmektedir. Bununla birlikte, triptofanın çalışması için beynin güvenlik sisteminden geçerek serotonine dönüştürülmesi gerekir. Triptofan içeriği yüksek yiyeceklerin yanında karbonhidrat tüketmek bu sürece yardımcı olabilir, bu nedenle uyku için maltlı süt veya ballı süt önerilir.”
Ekrana çok yakın oturmak görme yetisine zarar verir
❌YANLIŞ
“Dünya daha miyop hale geliyor ve ekranlarımıza çok uzun süre bakmak, bunun teorilerinden biri. Ancak, çok yakın oturmak, kalıcı hasardan çok göz yorgunluğuna neden olur. Düzenli ekran molaları vermek mavi ışığı ve parlamayı azaltır ve parlaklığının çevrenizden daha açık veya koyu olmamasını sağlar.”
Kahvaltı günün en önemli öğünüdür
✅DOĞRU ve ❌YANLIŞ
“Temel besinleri ve günlük kalorileri diğer öğünlere sığdırabildiğiniz sürece, kahvaltıyı atlamak zararlı değildir. Kalorilerinin çoğunu günün erken saatlerinde tüketenler, daha az yemek yeme, daha sağlıklı kilo alma ve tip 2 diyabet ve kalp hastalığı risklerinin daha düşük olma eğilimindedir.
Probiyotikler bağırsak sağlığınızı destekler
❌YANLIŞ
“Probiyotikler, yoğurt, kefir, kombucha, kimchi ve natto (fermente fasulye) gibi gıdalarda bulunabilen canlı faydalı bakteri ve mayadır. Bunları takviyelerde bulabilirsiniz. İrritabl bağırsak sendromunun semptomlarını hafifletmek gibi bazı durumlarda probiyotik takviyelerinin yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar var. Ancak onlar hakkında öne sürülen diğer birçok sağlık iddiasını destekleyecek çok az kanıt var. Şu anda probiyotik almanın yardımcı olacağına dair ikna edici kanıt yok. Bağırsak sorunları olmayan sağlıklı insanlara fayda sağlar. Vücut üzerinde farklı etkileri olabilecek birçok farklı probiyotik türü de vardır. Bu nedenle durum bazındadır.
Bir hafta boyunca kabuklu yemişler, tohumlar, kepekli tahıllar, bakliyatlar, otlar ve baharatlar dahil olmak üzere 30 farklı bitki bazlı gıdayı hedefleyerek bağırsaklarınızı gıda ile desteklemek daha iyidir. Diyetiniz ne kadar çeşitli olursa, bağırsak mikrobiyotanız o kadar sağlıklı olur, bu da daha iyi bağışıklık ve daha iyi zihinsel, kardiyovasküler ve sindirim sağlığı anlamına gelir.”
